1988 herleefd: zo won Nederland het EK van 1988

Het EK 1988 vond plaats in wat toen nog de Bondsrepubliek Duitsland heette. Dat land was favoriet voor de eindzege, vooral omdat titelhouder Frankrijk al in de kwalificaties als Europees kampioen was gesneuveld. Aan het eindtoernooi deden acht landen mee, die begonnen met een poulefase van elk vier landen. Nederland zat in Poule B en Duitsland in Poule A. De beide rivalen zouden elkaar dus pas in het vervolg van het toernooi treffen als de poulefase met succes zou worden doorlopen.

Oranje in Poule B

Nederland zat in dezelfde poule als de Sovjet Unie en Engeland. Van deze beide landen werd bij het EK 1988 vooraf veel verwacht. Van Ierland, dat de poule compleet maakte, werd weinig gevaar geducht omdat het de eerste keer was dat dit land mee deed aan de eindronde van een EK. Nederland liep in de eerste poulewedstrijd, tegen de Sovjet Unie, tegen een 0-1 nederlaag aan en de titel van Europees kampioen leek heel ver weg. Voetballiefhebbers van over de hele wereld vonden dat een onterechte Nederlaag, omdat Oranje vrijwel de hele wedstrijd verreweg het beste van het spel had.

De tweede wedstrijd speelde Oranje tegen Engeland. Dat had de eerste poulewedstrijd verloren van Ierland. Voor beide landen hing er dus veel af van deze tweede wedstrijd. Hoewel Nederland, dat aan het einde van de eerste helft op voorsprong kwam, in de tweede helft wankelde onder de grote druk van Engeland, won het toch met 3-1. Bijzonder was dat Marco van Basten alle drie de doelpunten maakte. De spits, die tot dat moment niet in goede doen was, veroverde daarmee definitief een basisplek in het team. Dat is achteraf erg belangrijk geweest richting het behalen van de titel van Europees kampioen.

De derde poulewedstrijd tegen Ierland moest door Nederland worden gewonnen, want Ierland had de tweede wedstrijd tegen de Sovjet Unie met 1-1- gelijk gespeeld. De wedstrijd tegen Ierland was niet echt om aan te zien. Het spel ging voortdurend in de richting van het Ierse doel, maar gescoord werd er pas heel laat in de wedstrijd. Acht minuten voor tijd maakte Wim Kieft het winnende doelpunt. Engeland had met 1-3 verloren van de Sovjet Unie, dat poulewinnaar was geworden. Nederland werd tweede en moest het in de halve finale opnemen tegen Duitsland, de winnaar van poule A. De Sovjet Unie trof Italië, de nummer 2 van poule A.

Beladen wedstrijd tegen Duitsland

In Nederland was men in 1988 van mening dat het nationaal trauma van veertien jaar daarvoor moest worden rechtgezet in de knock outfase van het EK. Dat trauma betrof de finale van het WK uit 1974. Die verloor Oranje met 2-1 van de Duitsers, terwijl de Nederlanders in die finale het betere van het spel hadden. In de voorbeschouwingen in 1988 werd er een ware koude oorlog tussen beide landen uitgevochten. Toen beide teams uiteindelijk op het veld stonden waren de messen geslepen en wilden beide teams het uiterste uit de wedstrijd halen.

In de eerste helft leek het of Nederland iets sterker was, maar beide teams kregen kansen. Opvallend was dat de Nederlandse aanvallers in de persoonlijke duels vaak sterker waren dan de Duitsers. Vooral Marco van Basten, Frank Rijkaard, Erwin Koeman en Ruud Gullit blonken uit in deze duels. Toch kwam Duitsland, tegen de verhoudingen in, na tien minuten in de tweede helft op voorsprong, dankzij een doelpunt van Lothar Matthäus. Die schoot een strafschop in, die werd gegeven na een actie van Frank Rijkaard op Jürgen Klinsmann.

Oranje dreigde op dat moment, overmand door emoties, het spoor helemaal bijster te raken. Duitsland kreeg een paar minuten na de eerste goal nog een grote doelkans, maar gelukkig kwam Nederland net op tijd weer bij zinnen. Door een overtreding op Marco van Basten kreeg nu Nederland een strafschop. Die werd door Ronald Koeman benut, zodat het weer gelijk stond. Toen ging het lange tijd gelijk op, waarbij beide teams een paar kansen kregen.

Twee minuten voor tijd belandde een geweldige pass van Jan Wouters bij Marco van basten op het hoofd, waarmee hij het Duitse doel trof. Dat was de beslissing in de wedstrijd. In Nederland van de opluchting bijzonder groot. De hele nacht werd er feest gevierd alsof de finale al gewonnen was. Want dat was het gevoel dat volgens bondscoach Rinus Michels overheerste bij de spelers. Hoewel deze kruisfinale bol stond van de spanning, was er op de wedstrijd veel aan te merken. Beide strafschoppen werden later door specialisten niet terecht verklaard. Zelfs de scheidsrechter moest uiteindelijk toegeven dat hij die niet had moeten toekennen.

Finale EK 1988 Nederland – Sovjet Unie

Na de euforie over de winst van Nederland op Duitsland moest Oranje weer bij zinnen komen om de finale tegen de Sovjet Unie te spelen. In de poulefase waren de Russen al te sterk geweest voor Nederland, dus het was een duel waar wel met enige angst naar werd uitgekeken. Maar het team dat aantrad voor de finale was in mentaal opzicht een heel ander team dan dat in de poulefase op het veld stond. Nederland had voor het eerst een finale van het Europees toernooi bereikt en was vastbesloten om dat op een goede manier tot een einde te brengen.

De finale werd een groot deel van de eerste helft beheerst door de Sovjet Unie. Dat land had een veldoverwicht en Nederland kwam er in het eerste half uur nauwelijks aan te pas. De wedstrijd werd opengebroken toen Ruud Gullit na 35 minuten kon scoren uit een doorgekopte hoekschop. Daarna kwam de wedstrijd wat betreft de krachtsverhoudingen wat meer in balans. Toch vielen er in de eerste helft van deze finale geen doelpunten meer. Geen van beide ploegen slaagde er in om grote kansen te forceren.

Na tien minuten in de tweede helft werd de wedstrijd beslist door Marco van Basten. Van Tiggelen speelde de bal vanaf de middenstip links naar Arnold Mühren, die meteen doorspeelde naar Van Basten. Die trapte de bal vanuit een schijnbaar onmogelijke hoek het doel in. Het laatste halfuur werden door de Sovjet Unie nog verwoede pogingen gedaan om te scoren, maar dat lukte niet. Nederland werd EK 1988. De spelers werden als helden ontvangen. Tijdens de huldiging en de historische rondvaart door de Amsterdamse grachten werd het voor hen pas duidelijk wat zij aan emotie teweeg hadden gebracht onder de Nederlandse bevolking.

Hoofdfoto: Paul Vance / Shutterstock.com